Stranders (Nathan)

Nathan Stranders (Ridderkerk, 19-5-1893 – Den Haag, 30-11-1970)¹

Nathan Stranders vond tijdens de oorlog bijna twee jaar onderdak bij het jonge Assendelftse echtpaar Zwan en hun twee dochters, woonachtig aan het Noordeinde 876.

‘Joop Snijders’

Hans Boon, die destijds naast het echtpaar Zwan woonde, herinnert zich dat Stranders tijdens zijn onderduik bij de familie Zwan een schuilnaam gebruikte. “De logé die bij hen was heette Snijders, voor ons buurkinderen Ome Joop. Ik wist niet beter dan dat hij ernstig ziek was en in Assendelft moest kuren omdat dat in de stad niet lukte. Ome Joop hielp mij met mijn huiswerk en zat veel te lezen en speelde piano. Ik deed vaak boodschappen voor hem. Een heel aardige man.”

Vreugdekreten

Nathan Stranders kwam heelhuids door de oorlog. Boon: “Nooit vergeet ik zijn vreugdekreten toen hij op 4 mei 1945 rond half tien ’s avonds de straat op kwam en luidkeels riep: ‘Beste buren, wij zijn bevrijd, ik ben een Jood en heet Nan Stranders.’ Ik wist niet wat ik hoorde. Wat was die man blij en zeer dankbaar dat niemand verraad had gepleegd. Achteraf bleek dat de hele buurt wist dat hij een onderduiker was. De piano werd op straat gezet en het werd een onvergetelijke avond. Na twee jaar ondergedoken te zijn geweest, was Oom Joop niet meer ziek!”

Concentratiekampen

Nathan was de oudste zoon van Benjamin Jozeph Stranders en Elizabeth Stranders-van Straaten, in een gezin met twee zusjes en twee broers. Eén zus stierf al op vierjarige leeftijd, de andere zus en beide broers overleefden de concentratiekampen niet.

Echtpaar Zwan

Brood- en banketbakker Leendert Jan Ente Zwan (Zaandam, 27-7-1908 – Sliedrecht, 28-4-1988) en Anna Maria Verzijlenberg (Haarlem, 20-5-1910 – Sliedrecht, 4-9-1975) hadden twee jonge dochters, Marie Annie (1933) en Elly (1938). Desondanks namen ze in het najaar van 1943 Stranders, die ze ‘Jo’ noemden, op in hun bescheiden woning aan het Noordeinde, de latere Dorpsstraat. Leendert Zwan en twee van zijn zusters verrichtten verzetswerk en waarschijnlijk als gevolg daarvan ontstond contact met Nathan Stranders. Met één die zussen, Elske Helena Christina (Heusden, 23-2-1904 – Den Haag, 15-11-1989), zou Nathan vervolgens een relatie krijgen. Zij was eerder gehuwd met Johannes Antonie Hesselman, die echter al in 1929 na vier jaar huwelijk overleed. Uit dat huwelijk had ze één zoon, Joop (1927). Elske was niet joods. Op 21-6-1945 traden Elske en Nathan in Eindhoven in het huwelijk. Ze gingen in Den Haag wonen. De familie Zwan verhuisde kort na de oorlog naar de Eendrachtstraat 26 in Koog aan de Zaan.