Bosboom (Nathan/Frits)

Laatste wijziging: 25 april 2016

Frits Bosboom, Barend en Joop Lageweg, 1945 (collectie R. Brinkman)

Nathan (‘Frits’) Bosboom (Amsterdam, 10-5-1920 – Amsterdam, 1-2-2011)1

Frits was een neef van de Zaandamse verzetsstrijder Piet Bosboom. Die bracht hem onder bij de gereformeerde landarbeider Hendrik Brinkman (Zaandam, 17-10-1895 – Zaandam, 28-7-1972) op het Blauwe Arendspad 32. Daar woonden Hendrik en huishoudster Neeltje Anna Brinkman (Zaandam, 19-6-1899 – 18-8-1957). Op nummer 3 woonde veehouder Cornelis Brinkman, op nummer 1 Gerrit Brinkman met zijn ouders; allen hielden zich bezig met het onderbrengen van onderduikers. Frits Bosboom bracht met name veel tijd door op het Blauwe Arendspad 1. Een later onderduikadres was bij grossier C. Zwart aan de Klaas Katerstraat 41. Bij de familie Brinkman kon Nathan zich in geval van nood verstoppen in de hooiberg. Frits, zoals hij over het algemeen werd genoemd, kon echter nergens aarden en had een grote vrijheidsdrang. Piet Bosboom: “Frits was steeds op pad. Ik herinner me een keer in Ons Huis. Er speelde een bekende groep, die wilde hij horen. (…) Plotseling vond er een persoonsbewijs-controle plaats. Frits had niets bij zich, hij werd eruit gehaald. En wat zegt hij? ‘Persoonsbewijs? Ik ben hier voor de verlichting. Ik werk bij de PTT en m’n jas hangt daar. Ik ben ‘m vergeten. Daar zitten m’n papieren in, m’n persoonsbewijs, alles’.” De controleurs lieten hem gaan.

Familieverhaal

Adriaan Bosboom tekende in zijn boek Nathan Nussbaum een familieverhaal op over het verblijf bij de familie Brinkman waarin waarschijnlijk een dosis overdrijving is verwerkt: “Alleen je grootvader en mijn neef Frits (…) hebben het overleefd. (…) Frits zat bij boer Brinkhorst. Ik kwam eens bij hem en toen vroeg hij of ik niet een ander adres voor hem had. Ik zeg waarom? Je zit hier toch goed. Een veilig adres en volop te eten. ‘Nathan’, zegt hij, ‘je zou het eens mee moeten maken. We zitten met z’n allen rond de tafel. Na het eten legt die boer steevast zijn grote zweetvoeten, met van die stinkende, geitenwollen sokken vol gaten en strontkorsten, zo op tafel. Recht onder mijn neus zeg maar. Weglopen kan niet. Hij gaat nog Bijbellezen, een flink stuk en niemand mag van tafel. Al die tijd blijven zijn voeten daar liggen. Je ziet de damp uit die sokken trekken. Die lucht …! Haal me hier weg, ik kan er niet meer tegen.’ (…) Je houdt het nog maar even vol Frits, heb ik gezegd. Jouw neus is momenteel minder waard dan zijn sokken. Hoe denk je dat het in een concentratiekamp ruikt?”2

Verkade

Als Frits ’thuis’ was, op het Blauwe Arendspad 1, speelde hij eindeloos met een pak kaarten. Hij was echter veelal elders. ’s Nachts had hij een baantje bij Verkade, waar hij ketels schoonmaakte. Het reinigen van de ketels die de ovens van de koekfabriek verwarmden was een smerig kwarwei, waarvan hij roetzwart terugkwam. Hij moet in het bezit zijn geweest van een vergunning om ’s nachts de straat op te gaan.

Familie Lageweg

Veel vrije tijd bracht Frits Bosboom door bij de familie Lageweg. Die woonde op de hoek van de Texel- en de Waddenstraat, naast het erf van de verzetsfamilies Schortinghuis en Brinkman (op Blauwe Arendspad 32 en 34). Daar was het vrolijk, mede door de daar opgroeiende jongens met wie hij zich kon vermaken.

Na de oorlog

Uiteindelijk zou Frits ook nog onderduiken bij Fahner, die een winkel en woning had op de Savornin Lohmanstraat in Zaandam. Bovendien zou de Zaanse ondergrondse hem een tijdje in Friesland hebben ondergebracht, gezien het risico dat zijn omgeving liep door Frits’ roekeloze levensstijl. Toen hij op straat werd betrapt op het illegaal verhandelen van sigaretten pakte de illegaliteit hem op en werd hij opgesloten op de zolderkamer van de familie Zwart, die in de Klaas Katerstraat woonde. Frits maakte de bevrijding mee. Na de oorlog was hij onder meer in kamp Vught bewaker van oorlogsdelinquenten. In december 1956 trad hij in het huwelijk met Elisabeth Lipplaa. Als dank voor de hulp die Gerrit Brinkman hem had geboden plantte hij in 1999 een boom voor hem in het Koningin Beatrixwoud in Israël. Ook Rie Brinkman ontving een certificaat naar aanleiding van het planten van een boom, als dank voor de hulp die haar ouders hadden geboden.

1 H8a; Bosboom, A Nathan Nussbaum; Schaap, E. Vrijgevochten. Zaans verzet in nationaal perspectief; Informatie van Loes Fleddérus-Gaus (16-12-2011), Albert Brinkman uit Zaandam (29-3-2013), Cor Schortinghuis uit Zaandam (11-4-2013) en Rie Brinkman uit Zaandam (14-9-2013); Het geslacht Brinkman in de Zaanstreek

2 Nathan Nussbaum (p. 48)