Bronnen
Laatste wijziging:
Schriftelijke en digitale bronnen
Schriftelijke en digitale bronnen
Archief Dagblad Zaanstreek (DZ)
Archief De Typhoon (o.a. artikelenreeks P. Heere)
Archief De Zaanlander
Archief Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Archief Nederlands-Israëlitische Gemeente Zaanstreek-Waterland
Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland (www.joodsmonument.nl)
Gemeentearchief Amsterdam (GAA)
idem, Dagboek Cor Inja WO II
Gemeentearchief Zaanstad en Oostzaan (GAZ)
idem, Oorlogsarchief Zaandam, Koog aan de Zaan, Oostzaan
idem, Inlichtingen betreffende verzetsdaden gedurende de Duitse bezetting (politie Zaandam)
idem, Belevenissen van een Oostzaanse secretarie-ambtenaar tijdens de jaren 1940-1945 (H. Beerling)
Historische collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam (JHM – www.jhm.nl)
Historische collectie Jelle Brinkhuijsen, Oostzaan
Historische collectie Jan van Bohemen, Westerbork
Historische collectie Dieuwke Grijpma, Sankt Vith
Historische collectie Henk Krigee, Zaandam
Historische collectie Herman Openneer en Nederlands Jazz Archief, Amsterdam (NJA)
Historische collectie Erik Schaap, Zaandam
In Memoriam, L’Zeker (www.dutchjewry.org)
Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie Amsterdam (NIOD)
idem, Zaanse burgemeesters- en politie-ophaallijsten 1942, Evacuatienota’s Joodsche Raad 1942
idem, materiaal over NV Essencefabriek Polak& Schwarz, doc. II 1359
idem, materiaal over Piet Bosboom
idem, Dagboek van een Joodsche onderduiker 8 juli 1943-5 mei 1945 (Isidore Blitz)
New York Public Library (Joodsch Zaandam)
Nieuw Israelietisch Weekblad (NIW)
Oorlogsgravenstichting (www.ogs.nl)
Rijksinspectie der Bevolkingsregisters, Statistiek der bevolking van joodschen bloede in Nederland (1942)
Waterlands archief (Gemeentearchief Wormer)
Mondelinge bronnen 1998 - 2009 (niet uitputtend)
Mevr. H. Abbring-Evers, Oostzaan
Elsa van Albada-van Dien, Amsterdam
Carla Annema-Baijens, Gorredijk
Horst Bergmeier, Duitsland
Wim Blank, Zaandam
Simon Boers, Zaandijk
Nathan Bolle, Amsterdam
Adriaan Bosboom, Zaandam
C. Boschman, Krommenie
Henk Brinkman, Assendelft
Annie Croeze, Groningen
Martha van Dam-Zwaaf, Amsterdam
Max en Lutie Degen, Callantsoog
- Dekker-de Vries, Zaandam
Dirk Doeves, Zaandam
Gerard Duijf, Koog a/d Zaan
Harry Fields, New York
Cor Flipse, Zaandam
- Geerling-Schaap, Wons
Josine van Gelder-Smit, Zaandijk
Nel Grooteman-Winter, Assendelft
Cora Hamme-Stuiver, Den Haag
Sjoerd Hondema, Krommenie
Willem Hoogendoorn, Zaandam
Diana Hottentot-Blits, Oostzaan
- H. Jürgens, Epe
Liesbeth Kamst-Brilleman, Zaandam
Lenny van Kesteren-Bierman, Loenen a/d V.
Gerard Klitsie, Zaandam
Kees Kokernoot, Zaandam
Henk Krigee, Zaandam
Corrie Lammes, Uitgeest
Mevr. H. van Lingen-Bosboom
Mevr. Marcuse-Sig, Zaandam
Jan Mars, Verenigde Staten
Jenny Moked-Alexander, Amsterdam
Max en Beppie Nunes Nabarro-Ephraïm
Max Olij, Alkmaar
Marianne Peereboom, Zaandam
Fred Roodenburg, Castricum
Manfred Rosenbaum, Israël
Gerrit Russelman, Amsterdam
Sella Sanders-van Straten, Amsterdam
Leo Schijveschuurder, Amsterdam
Paul Schwarz, Amsterdam
Betty Sluijter, Almere
Marcel Soesman, Amsterdam
Jack Spalter, Wormer
Irene Sperber, Groningen
Hartog Streim, Amsterdam
Mevr. E. Uhl-Dijkstra, Zaandam
Jan Venema, Westzaan
Gré Vis-Luttik, Westzaan
Barbara Vollmann-Petersen, Zaandam
Carry van Weezel-Blitz, Amsterdam
Judith van Witsen, Amsterdam
Klaas Woudt, Zaandijk
Mevr. W. van Zaalberg Zelst, Utrecht
Klaas Zwart sr., Wormerveer
Literatuur - Zaans jodendom 1900 - 1950
Auwerda, J. De Joodse Gemeente in Zaandam (Westzaan, 1988)
Bosboom, A. Nathan Nussbaum (Wormerveer, 2000)
Brinkhuijsen, J. Ligtvoet, P. en Takkenberg, W.† Joodse vluchtelingen in Oostzaan/Oostzanerwerf gedurende de jaren 1933-1945 (Oostzaan, 2005) (www.profor.nl)
Bruggen, C. van, Het huisje aan de sloot. In: Vijf Romans. Querido 1979
Fields, H. Turbulent Times. A memoir by Harry Fields (Los Angeles, 2005); idem, Turbulente tijden. De odyssee van een Joodse vluchteling (Verbum 2007)
Hartmans, R. Fragmentgenealogie van de joodse goud- en zilversmeden-familie Vet (Zaandam) in Mededelingenblad voor de afdeling Zaanstreek-Waterland van de Nederlandse Genealogische Vereniging (september 1993)
Heere, P.H. De joodse gemeenschap in de Zaanstreek 1780-1950 (H1-9) en Joodse onderduikers in de Zaanstreek (H8a) in De Typhoon (31-3 t/m 5-5-1990)
Heere, P.H. Ter nagedachtenis aan de Joodse inwoners van Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Assendelft en Westzaan die in de oorlogsjaren 1940-1945 door de hand van de bezetter zijn omgekomen. Gedenkboek en -teken onthuld op 3 april 1990 (G1-38)
Het geslacht Vet in: Met Stoom, Tijdschrift van de Vereniging tot Behoud van Monumenten van Bedrijf en Techniek in de Zaanstreek (juni 1993)
Het 75-jarig bestaansfeest der synagoge in: De Zaanlander van 22-1-1940
Ligtvoet, P. in samenwerking met Takkenberg, W.† Gegevens van de verdreven joodse gemeenschap van de Zaanstreek (1930-1950) (Zaandam, 1999)
Ligtvoet, P. Langs joodse bedrijfspanden in de Zaanstreek (1930-1950) in Anno 1961 (Zaanstad, juli 2000)
Ligtvoet, P. Namen Herdenkingsplaquette 1940-1945 Essencefabriek Polak & Schwarz Nederland (Zaandam, mei 2003)
Plaquette Polak & Schwarz, Irene Vorrinkplein (ingang Maison d’Essence), Zaandam
Schaap, E. Mijn lied, mijn leed, mijn hartstocht. Het leven van Jacob Israël de Haan (1881-1924) (Westzaan, 1999)
Literatuur - Nederlands jodendom 1900 - 1950
Arnon, C. Jewish Resistance in Holland. Group Westerweel and Hachshara in Judaism (2000)
Bakker, A. Dag pap, tot morgen. Joodse kinderen gered uit de crèche. Uitgeverij Verloren (2005)
Bazuin, J.E. Theesurrogaat voor Sneek. Joodse kinderen overleefden de oorlog. (Leeuwarden, 2006)
Caransa, A. Verzamelen op het Transvaalplein. Ter nagedachtenis van het Joodse proletariaat van Amsterdam (Baarn, 1984)
Coppenhagen, J.H. Anafiem Gedoe’iem, Overleden joodse artsen uit Nederland (1940-1945) (Rotterdam, 2000)
de Cort, B. Solidariteit in anonimiteit. De geschiedenis van de leden van de Onafhankelijke Socialistische Partij (1932-1935) (Nijmegen, 2004)
Dijk, H. van en Bartelsman, M. Deportatie of sterilisatie in de Volkskrant (24-1-1998)
Flap, H., Geurts, K. en Ultee, W. De jodenvervolging in lokaal perspectief in De organisatie van de bezetting, onder redactie van Henk Flap en Wil Arts, Amsterdam 1997
Frank, A. Het achterhuis (24-6-1942)
Gutman, I. (hoofdredactie) Rechtvaardigen onder de Volkeren. Nederlanders met een Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan joden (Amsterdam/Antwerpen, 2005)
Gutman, I. The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations. Rescuers of Jews during the Holocaust (Jerusalem, 2004)
Hondius, D. Terugkeer: antisemitisme in Nederland rond de bevrijding (‘s-Gravenhage, 1990)
Hondius, D. Absent. Herinneringen aan het Joods Lyceum Amsterdam 1941-1943 (Amsterdam, 2000)
Kuyt, B.S. Our story (New York, 1995)
In Memoriam. L’zeker (‘s-Gravenhage, 1995)
Lakmaker, J. Voorbij de Blauwbrug Wereldbibliotheek, 2008
Leeuw van Weenen-van de Hoek, Matsewa, R. de Joodse begraafplaatsen op Voorne-Putten, Geervliet en Zuidland (Zuidland, 1998)
Levend Joods Geloof 38, december 1991
Marks, J. Verborgen kinderen (Weert, 1994)
Möller, T. Tussen noodlot en extase. Het leven van Johan Polak (1928-1992) in De Parelduiker (december 1998, p. 5-6)
Moore, B. Slachtoffers en overlevenden. De nazi-vervolging van de joden in Nederland (Amsterdam, 1998)
Muller, S. Tot vanavond en lief zijn hoor. Oorlogsherinneringen. (Houtekiet, 2005)
Pinkas Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland (Amsterdam, 1992)
Presser, J. Ondergang. De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945 (I en II) (‘s-Gravenhage, 1965)
Roof en restitutie Joods vermogen, Rapport uitgebracht aan de Contactgroep Tegoeden Wereldoorlog I-II (Commissie van Kemenade) (Ministerie van Financiën, 1999)
Rijksinspectie van bevolkingsregisters, Statistiek der bevolking van joodschen bloede in Nederland (mei 1942)
Straaten, F. van der Herinneringen en belevenissen aan/van Palestina-pioniers in Nederland (Mijnsheerenland, 1998)
Stuhldreher, C.F. De legale rest: gemengd gehuwde joden onder de Duitse bezetting (Amsterdam, 2006)
Thijn, E. van Het verhaal (Amsterdam, 2000)
Valkhoff, Z. Leven in een niet-bestaan. Beleving en betekenis van de joodse onderduik (Utrecht, 1992)
Yigael, B. They were our friends. A memorial for the victimes of the Hachsjarot and the Hechalutz underground in Holland (Jerusalem, 1990)
Literatuur - De Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek
4-5 mei-Comité Oostzaan Waar recht tot onrecht wordt wordt verzet tot plicht (Oostzaan, 1995)
5-Mei-Comité Wormer Beklemmende jaren. Kroniek van Wormer in de Tweede Wereldoorlog (Wormer, 1988)
Boot, J. Na vijftig jaar. Herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek (Westzaan, 1995)
Bruin, J. de De schipper van de Dankbaarheid (Alkmaar, 1985)
Doeves, D. Dirkie de Zaankanter (Zaandam 1985)
Echtpaar Spalter, ontkomen aan allerergste in De Tyhoon (4-5-1985)
Hoen, J.J. ’t en Witte, J.C. Zet en Tegenzet (Zaandijk, 1975)
Hoen, J.J. ’t De Zaanstreek gedurende de bezettingstijd (1940-1945) (Krommenie, 1984)
Hof, J. Verzet 1940-1945 (Kampen, 2002)
Hondema sr., J. Herinneringen aan de jaren 1940-’45 (Krommenie, 1965)
In de donkere schaduw van de oorlog in Het Parool (22-4-1989)
Kabel, C. Kabeltjeskrant in De Zaankanter (14-4-2006)
Kemp, B. Luchtoorlog boven de Zaanstreek (Westzaan, 2003)
Klijn, E. De Illegale Pers. De Zaanse ondergrondse nieuwsvoorziening tijdens WO II (1992)
Pointl, F. Retour Krommenie in Vijf laatste verhalen (Amsterdam, 1999)
Pointl, F. Krommenie 1943 in De Tweede Ronde. Tijdschrift voor Literatuur (Winter, 2004)
Rijpstra-Verbeek, M. Soepgroente. Het levensverhaal van Tilly Périn-Bouwmeester (’s Gravenhage -Rotterdam, 1970)
Roodenburg, F. Het Zaanlands Lyceum in de oorlogsjaren 1940-1945 (Castricum, 2006)
Sabel, A. Vijf en zeventig jaren Sabel (1951)
Schaap, E. Walraven van Hall. Premier van het verzet (1906-1945) (Wormer, 2006)
Schaap, E. Vrijgevochten. Zaans verzet in nationaal perspectief (1940-1945). Remmert Aten, Andreas Ausems, Piet Bosboom, Jaap Buijs, Jan Eikema, George Jambroes (Wormer, 2008)
De St. Bonifatius in donkere dagen (Zaandam, 1995)
Stichting Fotoboek Zaans Verzet Bezetting en verzet in de Zaanstreek 1940-1945 (Zaanstad, 1985)
Swart, W. Zaanstreek in bezettingsjaren (Zaandam, 1980)
Uittenbogerd, D. Oorlogservaringen van mijn grootouders (Utrecht/Deurne/Boekel/Uden, 1991-2003)
Visser, H. Wij konden onderduiken (Amsterdam, 1997)
Vreeken, R. Herdenkingsmonumenten in Zaanstad, 1940-1945 (Zaanstad, 1998/2002)
Boekje Yad Vashem-plechtigheid (Zaandam, 11-5-2006)
Literatuur - De Tweede Wereldoorlog in Nederland en elders
Bergmaier, H.J.P. Chronologie der Deutschen Kleinkünstler in den Niederlanden 1933-1944 (Hamburg, 1998)
De Musicus – Nederlands Jazzarchief
Evers, B. Je ouders delen (Kampen, 1999)
Goldhagen, D.J. Hitler’s willing executioners. Ordinary Germans and the Holocaust (New York, 1997)
Heere, P.H. De Eerebegraafplaats te Bloemendaal (‘s-Gravenhage, 2006)
Inja, C., Hoekema, G.G., Visser, P. Geen cel ketent deze dromen (Uitgeverij Verloren, 2001)
Jaldati, L. (Lientje Brilleslijper) en Rebling, E. Sag nie, du gehst den letzten Weg. Lebenserinnerungen 1911-1988 (Marburg, 1995)
Jazzwereld – Nederlands Jazzarchief (1931-1940; 1945-1975)
Jong, L. de Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog (‘s-Gravenhage, deel 4-1972 en 5-1974)
Klijn, M. De Stille Slag. Joodse Arnhemmers 1933-1945 (Westervoort, 2003)
Kok, A. De verrader. Leven en dood van Anton van der Waals (Amsterdam, 1995)
Kunz, L. Weg door de nacht (1945)
Liempt, A. van Kopgeld – Nederlandse premiejagers op zoek naar joden, 1943 (Amsterdam, 2002)
Müller, M. Anne Frank. De autobiografie (Amsterdam, 1998)
Pauw, J. L. van der Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog (Rotterdam, 2006)
Rep, J. Englandspiel (Bussum, 1977)
Salemink, Th. Stil verzet of publiek protest. Herdenkingslezing in Kamp Amersfoort (Amersfoort, 19-4-2006)
Schröter, H. Geschichte und Schicksal der Essener Juden (Essen, 1980)
Tongeren, H. van Beknopt historisch verslag van de werkzaamheden van Groep 2000 (Amsterdam, 1946)
Valkhoff, Z. en Withuis, J. Leven in een niet-bestaan. Beleving en betekenis van de joodse onderduik (Utrecht, 1992)
Walda, D. Amsterdam-Zuid in oorlogstijd (Amsterdam, 1986)
Weil, G. Leb ich denn, wenn andere leben (Zürich, 1998)
Win, H. van Een jood in nazi-Berlijn (Amsterdam, 1997)
Zaich, K.B. “Ich bitte dringend um ein Happyend.” Deutsche Bühnenkünstler im niederländischen Exil 1933-1945(Frankfurt an Main, 2001)
Zijl, A. van der Sonny Boy (Amsterdam, 2006)
Literatuur - Westerbork, Vught en andere kampen
Ausgewählte Probleme aus der Geschichte des KL Auschwitz (Auschwitz, 1978)
Borensztajn, J.H. Dagboek 1943-1945 (Amsterdam, 1998)
Karas, J. Music in Terezin, 1941-1945 (Stuyvesant 1985)
Koker, D. Dagboek geschreven in Vught (Amsterdam, 1993)
Lindwer, W. Kamp van hoop en wanhoop.Getuigen van Westerbork, 1939-1945 (Balans, 1990)
Mechanicus, P. In Dépôt. Dagboek uit Westerbork (Amsterdam, 1989)
Meijer, D. Onbekende kinderen. De laatste trein uit Westerbork (Amsterdam, 2001)
Mulder, D. en Prinsen, B. (redactie) Lachen in het donker. Amusement in Westerbork (Hooghalen/Assen, 1996)
Kamp Westerbork, voorportaal van de vernietiging (Westerbork, 1991)
Klein, P.W. en Kamp, J. van de Het Philips-Kommando in Kamp Vught (Amsterdam, 2003)
Oord, N. van der Jodenkampen (Kampen, 2007)
VVN-Bund der Antifaschisten (Bergen-Belsen, 1943-1945)
Wagenaar, A. Settela. Een meisje krijgt haar naam terug (Amsterdam, 1995)
Een gat in het prikkeldraad (Westerbork, 2003)
Literatuur - De Zaanstreek 1900 - 1950
Adresboek voor de Zaanstreek (Zaandam, 1937/1941/1946)
Aten, J. Wormerveer langs Weg en Zaan (Wormerveer, 1967)
Bergers, A. Zaandam, zo was het (Almere, 1995)
De families Bruijn en Wilderom Koog-Zaandijk in vervlogen jaren (Amsterdam, 1996)
Hottentot, J. Koog aan de Zaan in oude ansichten, deel 2 (Zaltbommel, 1979)
Hottentot, J. Zaandam in oude ansichten, deel 2-10 (Zaltbommel, 1982-1986)
Hottentot, J. Zaandam, toen en nu (Zaltbommel, 1981)
Hottentot, J. Kent u ze nog…de Zaandammers? (Zaltbommel, 1982)
Kerssens, D. Zaans Namen Lexicon (Westzaan, 1998)
Kingma, V. en Diepen, A. van (redactie) De Rode Zaan. Honderd jaar strijd en solidariteit (Zaandam, 1999)
Klopper Jbzn., J. Namen van akkers, landerijen, meren, vaarten en sloten in de banne Wormer, Jisp en Neck (Wormer, 1996)
Korf, J. en Sante, J.W. van Zaandam in oude ansichten, deel 1 (Zaltbommel, 1987)
Kuyt, Th. en Bart, G. Van Papenpad tot Oostzijde (Zaandam, 1946)
Mol, C. Uit de geschiedenis van Wormer (Wormerveer, 1966)
Molenaar-Valk, M. Herinneringen aan Zaandam 1935-1960 (Zaandam, 2009)
Nägele, H. en Schaap, D. Geen oorlog geen munitie. De geschiedenis van 300 jaar militaire produktie (Haarlem, 1979)
Niedekker, D. e.a. Zaankanters bestaan niet! Migratie toen en nu (Wormerveer, 2002)
Oosterbaan, G. Tussen Leven en Dood. Geschiedenis en lotgevallen van Zaankanters wonend langs de Zaan tussen Watermolen Het Leven en meelmolen De Dood (Zaandam, 1979)
Pielkenrood, E. Maison d’Essence. Een huis met een luchtje (Wormer, 2002)
Roggeveen, P. Verschillende historische artikelen in Dagblad Zaanstreek (1998-2001)
Rol, C. Jisper Jan Klopper zocht en vond de namen van tweeduizend landjes in het Wormerland in Dagblad Zaanstreek (juni 1996)
Saus, N. Venema Westzaan in De Wessaner (februari 2006)
Soeren, F. van Huisartsen – specialisten & ziekenhuizen. Feiten uit de Zaanse geneeskunde van de twintigste eeuw (Wormer, 2004)
Sporen in de grond (1): archeologische vondsten in Met Stoom (oktober 1993)
Visser, G. Kent u ze nog … de Krommenieërs (Zaltbommel, 1980)
Witte, J.H. Pijpekopjes (Zaandijk, 1974)
Woud, T. Wandeling door Koog aan de Zaan en Zaandijk omstreeks 1900-1905 (Zaandam, 1964)
Woudt, J.P. Te-Deum voor het Zaanlands Lyceum (Zaandam, 1991)
Woudt, K. e.a. Encyclopedie van de Zaanstreek (Wormerveer, 1991)
Woudt, K. Van begin tot eind. Overleveringen en herinneringen van een drukkerijgeslacht (Wormer, 2004)
Zaandam in 1905. Twee niet ondertekende krantenartikeltjes uit de collectie Moes-Jonkers (1973)
Zóó leert u Zaandam kennen, gemeente Zaandam (editie 1939).
Literatuur - Anders
Molenaar, L. ‘Wij kunnen het niet langer aan de politici overlaten’. De geschiedenis van het Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers (1946-1980) (Delft, 1994)
Broekhuis, R. en Vos, C. De geheime dienst (Boom, 2005)
Websites
Zie de noten van de lemma’s
Nieuws en aanvullingen
De echtparen Tjeertes en Dekker ontvingen in 1986 de Yad Vashem-onderscheiding29 augustus 2023 - 13:27- Een nieuwe foto van Renate Bitterman22 juli 2023 - 13:23
- Arnold de Lange schilderde het onderduikersschip De Dankbaarheid28 juni 2023 - 15:47
- Beelden van Josef Laufbaum in Westerbork28 juni 2023 - 15:43
- Er is nu een foto van het echtpaar Boon-Verdonk, dat Ada Muzikant verborg15 juni 2023 - 13:32
