Buren, van (Hijman)

Hijman van Buren (Amsterdam, 29-6-1891 – Haarlem, 24-1-1973) en Grietje Esther van Buren-Hiegentlich (Assen, 13-2-1886 – Amsterdam 23-11-1964)¹

Het echtpaar Van Buren dook onder in Zaandam en Zaandijk. Hijman was een zoon van Abraham van Buren en Marianna van Buren-van der Sluis. Hij was op 24-5-1917 met Grietje in het huwelijk getreden.

Zenuwaanval

Verzetsman Piet Bosboom* vertelde onderzoeker Peter Heere dat de door hem verder niet geduide joodse onderduiker Van Buren op zijn nieuwe onderduikadres een zenuwaanval kreeg. “Hij begon heel erg te schreeuwen en te huilen. Ontzettend. Nou had ik dr. Ferguson, specialist van het Gemeenteziekenhuis, altijd achter de hand. Ik bel hem op en zeg: ‘Dr. Ferguson, met Piet Bakker [Bosbooms schuilnaam], ik heb spuit 11.’ Toen heeft Van Buren een injectie gekregen. De volgende ochtend was alles goed. Hij is daar niet lang gebleven. We hebben hem naar Amsterdam laten vervoeren in een driewieler, zo’n ziekenwagentje. En daar heeft hij de bevrijding beleefd.” Van Buren kreeg, alvorens op de fietsbrancard te worden gelegd, een verband om zijn hoofd om zijn joodse uiterlijk te verbergen. Om problemen te voorkomen werd voorgewend dat hij een besmettelijke ziekte had. In de hoofdstad is Van Buren op een van de grachten afgeleverd bij zijn zuster, met de boodschap dat zij verder de zorg voor hem diende over te nemen.

Suikerziekte

Ook Bosbooms koerierster Beppie Nunes Nabarro-Ephraïm* herinnert zich het echtpaar Van Buren, dat volgens haar gehuisvest was op een Zaandamse zolderkamer. “Mevrouw Van Buren had ernstige suikerziekte. Ze zat daar boven met allemaal dekens om zich heen, zó koud had ze het. We brachten hen van alles; eten, drinken, dekens, medicijnen. Maar later bleek dat zij er zelf nooit iets van ontvingen. De bewoners hielden alles voor zichzelf. De Van Burens smeekten ons op een gegeven moment om hen daar weg te halen. Toen heeft iemand ze in een overdekte bakfiets weer naar Amsterdam gebracht.”

Wilhelminastraat

Onduidelijk is of Beppie Nunes Nabarro-Ephraïm zich vergist of dat het echtpaar Van Buren niet alleen in Zaandam, maar ook in Zaandijk onderdook. Ze verbleven in ieder geval twee jaar lang bij de houtwerker Dirk Jacobs en zijn echtgenote Johanna Tuinman, Wilhelminastraat 17 in Zaandijk. Voor de jodenvervolging was Hijman van Buren magazijnbediende, winkelbediende en inkoper bij Gerzon in Haarlem. Het echtpaar woonde eerder in de Amsterdamse Cliostraat 11 I, waar ze na de oorlog terugkeerden. Hun twee zonen Abraham (Amsterdam, 2-11-1918) en Benjamin (Amsterdam, 8-12-1922) overleefden de oorlog niet. Ze werden op 30 september 1942 omgebracht in Auschwitz. Na het overlijden van Grietje in 1964 hertrouwde Hijman op 1 juni 1965 met Jasperina Anna de Bak (Hellevoetsluis, 20-4-1896). Het echtpaar ging nog diezelfde maand in Haarlem wonen.

Hijman en Grietje van Buren waren de oom en tante van Benjamin Hiegentlich*, die eveneens met hulp van Piet Bosboom onderdook bij de familie Jacobs.