Cohen (Isidoor)

Isidoor (‘Ido’) Cohen (Amsterdam, 8-6-1917 – Amsterdam, 13-6-2006)¹

De Amsterdamse winkelier Isidoor Cohen verbleef in de zomer van 1942 op meerdere Zaanse adressen. Een daarvan was waarschijnlijk de woning van zijn latere schoonouders, in de Zaandamse Valkstraat.

Galanterieën
Na aanvankelijk enkele jaren vertegenwoordiger te zijn geweest in de zaak van zijn oom, die op de Keizersgracht 257 in Amsterdam een groothandel in Japanse artikelen dreef, begon Ido Cohen voor zichzelf. Hij woonde op het adres Volkerakstraat 4hs en handelde in galanterieën vanuit zijn winkel aan de Herengracht 545-549. Hij was een zoon van Alexander Cohen (Amersfoort, 27-11-1889) en Duifje Cohen-Glaser (Amsterdam, 30-6-1888). Zij zouden net als Ido de oorlog overleven.

Nicolaas Stam
In juni 1942 kreeg Ido Cohen een oproep om zich te melden voor de arbeidsinzet in het buitenland. Daarop dook hij onder. “Door bemiddeling van illegale personen werd ik in het bezit gesteld van een vals persoonsbewijs ten name van Nicolaas Stam, geboren te Amsterdam 8 juni 1917”, vertelde hij kort na de bevrijding. Hij verbleef korte tijd bij enkele Zaanse huishoudens. Hoewel hij geen adressen noemde, was een van zijn verblijfplaatsen waarschijnlijk de Valkstraat in Zaandam. Daar woonden zijn latere echtgenote Elisabeth (‘Els’) Johanna van Nieuwburg (Zaandam, 30-1-1919 – Amstelveen, 30-10-1986) en haar ouders, schoenmaker Petrus van Nieuwburg (Oisterwijk, 23-3-1877) en Catharina Gesina Taanman (Koog aan de Zaan, 8-5-1878). In 1941 woonde het gezin nog in de Valkstraat 42, vier jaar later op nummer 47.

Heiloo
Na de Zaanstreek week Cohen uit naar Heiloo. Daar kon hij opnieuw onderduiken en door te werken zijn geheime bestaan financieren. Op 23-8-1943 werd hij als gevolg van verraad in Alkmaar gearresteerd. Omdat de politie niet door had dat hij joods was en zijn alibi intact bleef, werd hij dezelfde avond weer vrijgelaten. Hij vertrok uit Heiloo en dook onder op de Weesperzijde 28 in Amsterdam. Hij kreeg ook een nieuwe schuilnaam: Nicolaas van Berkel (Amsterdam, 8-6-1914). Toen er in 1944 wederom verraad dreigde, reisde hij naar een onderduikadres in Drenthe. Ondanks een signaleringsbericht in het Algemeen Nederlandsch Politieblad wist hij uit handen van de bezetter te blijven. In Drenthe beleefde hij de bevrijding.

Amsterdam
Op 13-9-1945 traden Els van Nieuwburg en Ido Cohen in Amsterdam in het huwelijk. Ze namen aanvankelijk hun intrek op de Weesperzijde, maar in juni 1946 konden ze terecht op het adres Sarphatipark 74II. De navolgende decennia woonden ze op verschillende adressen in Amsterdam en Amstelveen.