Drilsma (Benjamin)

Benjamin Drilsma

Over de betrokkenheid bij de arrestatie van Benjamin Drilsma liepen de meningen uiteen. Mozer: “Ik zie voorts in uw bezit een mededeling van Dahmen von Buchholtz, dat de jood Benjamin Drilsma eveneens ten huize van Bleeker door mij, Kleine Snuverink en Outshoorn werd aangehouden en voor den SD geleid. Ik herinner mij daardoor dat behalve de jodin Esther Drilsma-Jacobs ook haar man op gemeld adres door ons werd aangehouden en voorgeleid. Daar namen wij ook wat zilverwerk in beslag, welke zaken wij aan het bureau deponeerden. Deze Drilsma vertelde ons toen dat het persoonsbewijs dat hij bij zich had, van zekeren Jan Eenhoorn wonende aan den Heiligenweg [sic] 45 te Krommenie had gekocht voor f 100,-. (…) Drilsma’s mededeeling bleek op waarheid te berusten en wij hebben toen dezen Eenhoorn in zijn woning aangehouden en ter beschikking gesteld van Dahmen von Buchholtz.” Na de oorlog legde politieman Jan Visser een ietwat andere verklaring af over de aanhoudingen. “Jongsma had bij deze actie de leiding. Hij trad bij de huiszoekingen ruw op. (…) Toen de zaak bijna opgerold was, moest de Jodenman Drilsma, die nog niet thuis was gekomen, gearresteerd worden. Deze is door de agent van politie Zwart gearresteerd. De agenten Zwart en Koenen waren n.l. in opdracht van Jongsma achtergebleven om Drilsma, wanneer hij zou thuiskomen, te arresteren. (…) Bij fouillering van Drilsma bleek dat hij een vals persoonsbewijs had dat op naam stond van de Krommenieër Eenhoorn. Jongsma gaf mij toen opdracht om Eenhoorn te arresteren, hetgeen ik met een agent van politie gedaan heb. Eenhoorn is door ons gearresteerd en naar het bureau overgebracht.”

Adolphine

Later die dag werd in Beverwijk ook Adolphine opgepakt. Tijdens het naoorlogse proces kwam ter sprake dat ‘Bleeker het echtpaar Jongsma had gezien in kleren van de Drilsma’s. Jongsma zelf droeg de regenjas van Drilsma, mevr. Jongsma de bontjas van mevr. Drilsma en haar tas en koffertje’. Van Benjamin Drilsma en Willem Bleeker is bekend dat ze op 11 december 1942 in hechtenis werden genomen door het Bureau Joodsche Zaken in Amsterdam. Het verblijf daar duurde enkele dagen, waarin ze werden verhoord. Op een bewaard gebleven kaartje van het Bureau Joodsche Zaken staat achter Benjamins naam: “Verblijf zonder verhuisvergunning; vals p.b. [persoonsbewijs].”

Bureau Joodsche Zaken

In een brief van de Amsterdamse politie d.d. 15 december 1942 aan het eveneens in Amsterdamse gevestigde Bureau Joodsche Zaken staat opgesomd waarvan Drilsma (‘am 10.12.42 in Krommenie vorl. festgenommen’) werd beschuldigd: het niet dragen van de verplichte jodenster, zich met een van Jan Eenhoorn gekochte valse persoonskaart voordoen als ‘Ariër’, onttrekking aan de Arbeidsinzet en het tegen de regels in afgeven van geld en andere waardevolle spullen aan Bleeker. “Das Geld und die Wertsachen werden dem SD übertragen. Willem Bleeker und Jan Eenhoorn wurden ebenfalls festgenommen”, aldus de dienstdoende politiecommissaris (zie de brief hiernaast). Op 15 december werd Benjamin Drilsma overgedragen aan de SD. Zijn bezit ging naar de ‘Dienststelle Rozenberg’ – mogelijk de ‘Einsatzstab Rosenberg’, die actief was bij het inbeslagnemen van joodse inboedels (‘Hausraterfassung’). De Drilsma’s werden doorgezonden naar Westerbork, Bleeker naar Vught.

Distributiepapieren

Op 3 januari 1943 stuurde Westerbork-medewerker A. Mos jr. naar aanleiding van de binnenkomst van de Drilsma’s een briefje naar de Distributiedienst in Krommenie. “Bijgaande doe ik U toekomen een opgave van die personen, die bij aankomst in ‘Lager Westerbork’ hun D.S.K. [distributiestamkaart] niet bij mij inleverden. Ik verzoek U het ontbrekende te doen opsporen en mij zoo spoedig mogelijk per aangetekende toe te zenden; tevens de nummers der onvindbare D.S.K. te blokkeeren.” Mos kreeg op 26 maart antwoord van een behulpzame werknemer van de Distributiedienst in Wormerveer: “Na politioneel onderzoek is gebleken, dat de stamkaarten van de desbetreffende personen niet te vinden zijn. Deze beide personen waren verborgen bij een inwoner van Krommenie. De stamkaarten waren daar echter niet meer aanwezig, terwijl de levensmiddelenkaarten van een ander adres in Haarlem werden betrokken.”

Auschwitz

Het echtpaar Drilsma-Jacobs maakte de briefwisseling over hun documenten niet mee. Ze werden op 11 januari 1943 naar Auschwitz gedeporteerd en daar vermoord. Burgemeester Jongsma werd in 1948 veroordeeld tot achttien jaar cel. Het echtpaar Bleeker ontving in 2017 postuum de Yad Vashem-onderscheiding voor hun hulpverlening tijdens de oorlog.

Zie verder Benjamin Drilsma* en Josephina Jacobs-Kater* in Zaandam.