Fresco (Johnny)

Johnny Fresco¹

Johnny Fresco was de naam waaronder het echtpaar Jan Zaaijer (Edam, 7-4-1906) en Annie Zaaijer-Vlind (Zaandam, 12-10-1911), wonend op de Veldweg 211, hun joodse onderduiker kende. Destijds was nummer 211 het laatste huis van de Veldweg en veilig. Er waren vaker onderduikers bij het echtpaar Zaaijer, joods en niet-joods. De meesten kwamen via de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) uit de Haarlemmermeer en omgeving, waar (in Nieuw-Vennep) Jans dienst- en verzetskameraad Jan Meijer woonde. Men kwam lopend, op de fiets en soms met ‘bode’ Schalk. Met hem kwam midden december 1943 ook Bram Polak* mee, voor een nachtje. Jan Zaaijer was een socialistische fabrieksarbeider en in Westzaan-Zuid groepscommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Stoeptegel

Johnny Fresco was violist en een moeilijk mens. Zo wilde hij bijvoorbeeld niet helpen bij werkzaamheden in de tuin, om zijn voor het vioolspelen onontbeerlijke handen heel te houden. Hij bleef de hele oorlog bij het echtpaar. Op 8 mei 1945 zeiden Jan en Annie hem: “Zo, nu loop je geen gevaar meer, ga nu maar heen waar je wilt, maar we behoeven je niet meer te zien.” Annie Zaaijer-Vlind herinnerde zich ook een bijzondere gebeurtenis. Door toeval werd bekend dat Fresco onder een trottoirtegel in Voorburg in een trommeltje een klein kapitaal aan edelstenen en edele metalen had verborgen, om als de gelegenheid kwam het geld te hebben voor de overtocht naar Amerika. Het illegale Nationaal Steunfonds (NSF)² betaalde 20 gulden per week aan zijn ‘pleegouders’. Toen de Voorburgse schat was opgehaald, kon Fresco hen zelf betalen. Maar hij vroeg zijn gastvrouw ook een dienst. Sommige edelstenen zouden ‘doodgaan’ als ze niet gedragen werden. Annie Zaaijer droeg daarom midden in de oorlog binnenshuis regelmatig schitterende sieraden, zo zorgdragend dat ze hun glans behielden.

Familie

Het echtpaar dacht dat Fresco zich bij een schuilnaam liet noemen. In de jaren ’30 was er echter een beroemde Nederlandse tenor-saxofonist met de naam Johnny Fresco. Hij vertrok in het voorjaar van 1940 naar de Verenigde Staten en maakte daar carrière. Op de website van het Joods Monument zijn enkele Haagse musici te vinden uit Den Haag en omgeving die de naam Fresco dragen.

Anderen

De niet-joodse Siem Zuidervaart uit Assendelft woonde drie jaar ondergedoken aan de Veldweg 211. Ook Chris Doorman, een reserveofficier uit Amersfoort, vond daar tot het einde van de oorlog onderdak, evenals een joodse familie van wie de achternaam niet bekend is. Soms kwamen ook familieleden om opvang vragen. Het echtpaar Zaaijer-Vlind heeft tijdens de oorlog ongeveer vijftig mensen aan huisvesting geholpen. In 1948 verhuisde het gezin (vader, moeder en twee kinderen) naar Zaandam.