Kropveld (Jacob)

Jacob Kropveld¹

In een naoorlogs strafrechtdossier bij het Nationaal Archief is deze zin te vinden: “In de winter van 1941 op 1942 heb ik, tijdens een razzia in Amsterdam, een jood Jacob Kropveld geheten, van Amsterdam naar Wormerveer gebracht naar mijn broer, waar ik hem heb laten onderduiken en ik daar zelfs wel eens bij hem heb geslapen.” De getuige die dit zei was Pieter ten Napel (Urk, 18-8-1904 – Urk, 31-5-1983).

Wormerveer
Pieters Wormerveerse broer heette Hendricus (Urk, 28-9-1895 – Urk, 11-10-1975). Deze met Pietertje de Vries (Urk, 15-11-1896 – Urk, 11-1-1991) gehuwde fabrieksarbeider was in 1920 vanuit Urk naar de Zaanstreek gekomen en woonde in de Bleekerstraat 3. Over welke Jacob Kropveld het gaat is niet bekend. Op de website www.joodsmonument.nl staan verschillende mannen met die naam, maar onbekend is of een van deze om het leven gebrachte personen degene was die in 1941/’42 onderdook in Wormerveer. Er waren relatief veel contact tussen de Zaanse illegaliteit en die in Urk, met als gevolg de komst van enkele joodse onderduikers via (oud-)Urker verzetsmensen naar Zaandam, Zaandijk en Wormerveer.

Amsterdam

Tijdens de oorlog woonde er in Amsterdam slechts één Jacob Kropveld, met als tweede voornaam Abraham (Vlagtwedde, 16-7-1890). Tot hij in 1942 met zijn vrouw Marianne Mooij (Almelo, 16-7-1887) en vier kinderen naar de hoofdstad moest, woonde hij in de Amersfoortse Primulastraat 53. Dat strookt echter niet met de vermelding dat hij ‘in de winter van 1941 op 1942’ in Wormerveer onderdook, zoals verwoord in het CABR-dossier. Gezien het wel erg vroege moment van onderduiken is er wellicht sprake van een vergissing, en werd de winter van 1942/1943 bedoeld. Jacob Abraham Kropveld belandde, de mogelijke onderduik ten spijt, in vernietigingskamp Sobibor en werd daar op 21-5-1943 vermoord. Ook zijn gezinsleden zouden de oorlog niet overleven.

Urk
In Urk woonde aan het begin van de oorlog een joodse familie, Israel Samuel (‘Japien’) en Hendrika Kropveld met hun dochter Lea. Jacob was hoogstwaarschijnlijk familie van hen. In 1943 werd ook het Urker gezin Kropveld in Sobibor vermoord. Hun dorpsgenoot Jan Mars had hen eerder een onderduikplek aangeboden in de Zaanstreek, in een schuur van een oom. Hij wilde de drie familieleden elk afzonderlijk meenemen naar het Centraal Station in Amsterdam. Israel Kropveld bedankte echter voor het aanbod.