Lewin (Rachel)

Rachel Lewin¹

In waarschijnlijk februari 1944 haalde de Urker verzetsman Harmen Kramer samen met ’tante Nel’, een verzetsstrijdster uit Enkhuizen, een joodse onderduikster op uit de Zaanstreek. Haar vermoedelijke naam was Rachel Lewin.

Zaandam
Het meisje, dat destijds een jaar of 18 was, zat waarschijnlijk verborgen in Zaandam. Waar is echter onbekend. Een in Zaandam wonend familielid van Kramer, Harm Gerssen (actief in de ‘wilde’ verzetsgroep Koog-Bloemwijk) kwam oorspronkelijk uit Urk en via de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO), waarin enkele Zaankanters leidende posities bekleedden, was er veel contact met de Urker verzetsbeweging.

Betsy/Betsie
Rachel Lewin had als schuilnaam Betsie of Betsy. Ze had zwart krullend haar, een ronde bril en gedroeg zich vrij kinderlijk voor haar leeftijd. Toen ze in februari 1944 werd opgehaald en met begeleiding per trein van Zaandam naar Enkhuizen reisde, kwamen er drie mannen van de Duitse Polizei in de coupé zitten. Ze kon zich verbergen achter de rug van Harmen Kramer, waardoor ze niet opviel als joods meisje. Na in Enkhuizen de nacht te hebben doorgebracht bij de familie De Vries in de Nieuwstraat reisden Kramer en Rachel Lewin door naar Urk. Daar werd ze overgenomen door een andere verzetsman, die haar in het dorp naar Albert en Klaasje Ras bracht. Uit naoorlogse notities van Klaasje Ras: “Die jodin noemden wij ’tante Annie’, want ze had een vals persoonsbewijs van een Annetje Kramer. Daar had Cees Koffeman, die op het gemeentehuis zat, voor gezorgd.”

Israël

Rachel verhuisde in maanden daarna van schuiladres naar schuiladres, al die tijd in Urk, tot het risico te groot werd en ze werd opgehaald door een vrouw. Daarna is er niets meer van haar vernomen. Ze zou na de oorlog met familie naar Israël zijn verhuisd. Haar ouders zouden zijn omgebracht in het concentratiekamp.