Mouwes (Isaac)

Isaac Mouwes (Amsterdam, 23-4-1905 – Amsterdam, 28-12-1979)¹

Isaac Mouwes was lid van een familie van zuurinleggers. Zijn winkel bevond zich in de Amsterdamse Jodenbreestraat 73. De zaak werd in de oorlog onteigend door de Duitsers. Isaac dook enkele dagen onder in Koog-Zaandijk.

Huwelijk

Isaac was een zoon van Simon Mouwes (Amsterdam, 21-9-1869) en Merlina Mouwes-Vorst (Amsterdam, 12-6-1881). Hij trouwde op 17-8-1937 met Elina Samson (Enschede, 24-10-1910). Ze kregen twee kinderen, in 1939 en 1941. De eerste, Mirjam, overleed al na anderhalf jaar, op 27-10-1940.

Postdienst

Isaac Mouwes werd tijdens de bezetting naar Westerbork vervoerd, waar hij bij de postdienst terechtkwam. In die positie kon hij post het kamp uitsmokkelen. Via via wist hij na 3,5 week een ontslagbriefje te bemachtigen. “Die mensonterende toestanden daar sterkten mij in de wetenschap dat ik wat moest gaan doen. Zeker toen ik het geluk had er uit te komen.”²  Dankzij Zaandammer Piet Bosboom, met wie hij veelvuldig contact had, wist hij onder te duiken. Eerst enkele dagen in Koog-Zaandijk, vervolgens een paar dagen in Krabbendam en daarna een paar polders verder in Schoorldam. Van november 1943 tot het eind van de oorlog verbleef hij daar bij de gereformeerde tante Jans en oom Maarten Stolp. Zijn schuilnaam werd Herman Douwes.

Onbetrouwbaar

Op het Koog-Zaandijkse adres verbleven meer ondergedoken joden, volgens Isaacs zoon Ben wel een stuk of tien. Ze mochten niet met elkaar praten. Toen Isaac op een gegeven moment naar het toilet ging, werd hij desondanks aangesproken door een mede-onderduiker. “Lou tof”, siste die hem toe, oftewel “Niet goed.” Toen Isaac Mouwes daarna te kennen gaf weg te willen, omdat hij zich in Koog-Zaandijk niet op zijn gemak voelde, stemde zijn gastheer daar mee in. Het zou hem alleen wel veel geld kosten, kreeg Isaac te horen. Toen hij vervolgens werd overgeplaatst naar Krabbendam bleek daar niets bekend van een financiële afspraak. De Zaanse onderdakgever had het geld in eigen zak gestoken. Volgens Ben Mouwes heeft het verzet in reactie passende maatregelen genomen tegen de man.

Radio

Vanaf zijn onderduikadres in Schoorldam beluisterde Isaac berichten van de Engelse radio, tikte ze uit en maakte er bulletins van, die als een regionale oplage van het illegale blad Trouw aan de man werden gebracht. Zijn echtgenote en zijn zoon Jochanan zaten elders ondergedoken. Na de oorlog, in 1946, opende Mouwes een koshere delicatessenzaak aan de Utrechtsestraat 73 in Amsterdam. Datzelfde jaar, op 29 september, stierf zijn echtgenote Elina. Hij hertrouwde op 27-2-1947 met Judith Sanders (Enschede, 22-6-1912), met wie hij drie kinderen kreeg.