N.N. (Zaandam, 13)

N.N.¹

Onderduiker Zaandam

In zijn memoires beschrijft oud-Zaandammer Ton Oosterhuis (Enschede, 21-7-1925) de komst van een joods onderduikertje in 1942 of 1943 naar zijn ouderlijk huis. Diens naam is onbekend gebleven.

Westzijde
De sociaal-democratische bakkersfamilie Nicolaas (Wormerveer, 27-12-1888) en Johanna Egbertina (Broek in Waterland, 19-4-1894) Oosterhuis woonde aan de Westzijde 164. “Op een dag hadden wij plotseling een logeetje, een achtjarig joods jongetje”, aldus Ton Oosterhuis. Zijn Amsterdamse tante Sietske Linschoten-Oosterhuis (Zaandam, 19-3-1902) was evenals haar man Bud actief in de hulpverlening aan joden en had de komst van het waarschijnlijk Amsterdamse kind geregeld. Ze had zelf tijdelijk geen onderduikadres voor hem, vandaar de verhuizing naar Zaandam. De jongen was volgens Ton Oosterhuis ‘een extraverte, leergierige Montessori-leerling die zich nauwelijks aan banden liet leggen. Hij zwierf over straat, knoopte met iedereen een praatje aan, vroeg dan honderduit en liet zich zelf ook nogal gemakkelijk uithoren’.

Bewaker
Oosterhuis: “Toen hij weer eens thuiskwam met het verhaal van wat hij allemaal aan een paar spoorwegarbeiders had verteld, besloten mijn ouders dat hij niet meer zonder begeleiding naar buiten mocht. De rol van bewaker werd aan mij toegewezen. Ik was degene met de meeste vrije tijd. Dus wandelden wij samen door Zaandam en was het mijn taak zijn weetgierigheid te bevredigen. Dat zag ik niet altijd zitten. We liepen eens langs de gasfabriek en hij vroeg: ‘Weet jij hoe een gasfabriek werkt?’ Mijn hoofd stond er niet naar om aan zo’n uitleg te beginnen en ik zei dus: ‘Geen idee!’ Waarop zijn antwoord luidde: ‘Dat zal ik je dan eens uitleggen’.”
Onbekend is hoe het de jongen verder is vergaan.