N.N. (Zaandam, 22)

N.N.¹

Onderduiker, Zaandam

Afgaand op een getuigenverklaring van Jan Pel, die met zijn moeder, broers en zusters op de Prins Hendrikstraat woonde en daar de joodse baby Marion Swaab verborg, kende de buurt meer joodse onderduikers. Hij vertelde op 24 mei 1945 onder meer: “Op dezelfde dagen is bij Sap in de Pr. Hendrikstraat hetzelfde gebeurd, evenals bij H. Fris op de Pr. Hendrikkade (alles verraden door v.d. Kraan).”

Hendrik Fris
Pel doelde op Hendrik Fris, die op de Prins Hendrikkade 68 woonde. Deze verzetsman onderhield onder meer contact met Zaankanters als Andreas Ausems en Jan Hendrik op den Velde, die radioverbindingen hadden met de Nederlandse regering in Engeland. Onbekend is echter Fris’ rol bij het verbergen van joden. Blijkbaar is er in februari 1944 een inval in zijn woning geweest, net als dat het geval was bij de families Pel en Sap (die eveneens joodse inwonenden hadden). De fervent collaborerende politieman Hendrik van der Kraan, die de eerste helft van de oorlog in de Prins Hendrikstraat woonde, zou hierbij een rol hebben gespeeld.

‘Poppenaatje’
In zijn boekje ‘Kinderen van toen’ schreef Bert Braspenning, die ook in de Prins Hendrikstraat woonde, over Hendrik Fris: “Hij was voor de kinderen beter bekend als ‘Naatjebuur’ of ‘Poppenaatje’. Diezelfde Fris met zijn kale kop waarop veelal een bolhoed stond had ook enkele kermisattracties. Ik kan me nog herinneren dat hij altijd wel een attractie had die alleen maar toegankelijk was voor boven de 18 jaar. Ik ben er nooit achter kunnen komen of de vrouw die daar ook woonde zijn moeder of zijn vrouw was.” In zijn kleine houten huis annex winkel verkocht Fris onder meer snoepgoed.