N.N. (Zaandijk, 3)

N.N.¹

Onderduiker, Zaandijk

Bij Andreas Wilhelmus Maria (‘Dré) Ausems en Pauline Ausems-Redeke (Jacob Honigstraat 18) zaten, waarschijnlijk in het voorjaar en de zomer van 1942, twee joodse jongens en een joods meisje verborgen. Hun namen en lotgevallen zijn niet bekend, al vermoedt een zoon van het echtpaar Ausems dat hun achternaam ‘Citroen’ was. Ze waren enkele jaren ouder dan hijzelf, geboren in 1935. Het echtpaar Ausems had nog drie andere jonge kinderen, waardoor de nieuwe gasten minder opvielen.

Ambivalent

De latere Engelandvaarder en geheim agent voor de Nederlandse regering in ballingschap Dré Ausems stond overigens ambivalent tegenover de joodse bevolkingsgroep. “Er zijn natuurlijk ook goede, doch er zijn er die verbazend indringerig zijn, mopperen over de kinderen en het eten en de huiselijke regelen naar hun wensen willen hebben en er niet over denken dat zij zich volgens de huiselijke regelen van dat gezin hebben te gedragen. Ik heb zelf twee joodse jongens en 1 joods meisje in huis gehad. Mijn vrouw, die geen dienstmeisje had, moest hen de gehele dag nalopen en kreeg geen medewerking. Zij zijn onvoorzichtig door het schrijven van brieven aan elkaar, waarin zij uitvoerige gegevens vertellen over de familie waar zij ondergebracht zijn. Hierdoor zijn ook mensen verongelukt”, schreef hij in 1944 in een notitie voor de Nederlandse inlichtingendienst. “Aan de andere kant heb ik ook joden ontmoet die zeer goed en sympathiek zijn, doch zij vormen de grote minderheid van de ondergedokenen. Wanneer je aan illegaal werk doet, dan ben je bang voor een jood. Je helpt hen dan niet meer en heb je een slaapadres nodig, dan informeer je eerst of er een jood verborgen gehouden wordt. Het is zeer erg wat de joden wordt aangedaan, doch je moet ook voor de veiligheid van je eigen familie zorgen en daarom kan je ze dan niet meer helpen. Een en ander is mijns inziens de schuld der joden zelf en niet het gevolg van de Duitse of NSB-propaganda.”