N.N. (Zaandijk, 4)

N.N.¹

Onderduiker(s), Zaandijk

Gosse Oosterbaan (na de oorlog achtereenvolgens wethouder in Koog aan de Zaan en burgemeester van Zaandijk) schreef in zijn boek ‘De Tweeling in de Ban’: “De burgemeester van Oostzaan, de NSB’er De Bree, doet een inval in Domineestuin 5 te Zaandijk, waar bij de familie Breidenbach joden zouden zijn ondergebracht. Deze mensen waren intussen verdwenen, maar de heer Breidenbach wordt gearresteerd.” Die aanhouding zou hebben plaatsgevonden op 20 september 1942. Onbekend is wie de joodse onderduikers waren. Van J.A.A. de Bree, die een jaar lang burgemeester was in Oostzaan, is bekend dat hij een antisemiet en SS’er was.

‘Ernstig euvel’
Het gelijkgeschakelde Dagblad voor Noord-Holland meldde op 21-9-1942 wat meer over de inval. “Profiteerende van een hem gegeven tip, heeft de burgemeester, de heer De Bree, op het grondgebied van de gemeente Zaandijk een einde gemaakt aan een ernstig euvel, n.l. aan de huisvesting op ongeoorloofde wijze van joden. (…) Zij vertoonden zich daar op straat zonder de vereischte gele ster, waren in het bezit van valsche persoonsbewijzen en vonden een broodwinning in den zwarten handel.” Volgens de krant deed de burgemeester ‘op last van den Sicherheitsdienst’ en ‘in samenwerking met de gemeentepolitie van Zaandijk’ een inval bij J. Breidenbach. “Er werden dermate belastende aanwijzingen aangetroffen, dat tot de arrestatie van den man kon worden overgegaan. Breidenbach heeft na een streng verhoor toegegeven, dat hij zich inderdaad heeft schuldig gemaakt aan de zeer ernstige overtreding van het onderbrengen van joden in zijn huis.” De gezochte personen bleken echter ‘met de noorderzon te zijn vertrokken’. “Echter heeft men goede hoop, dat men er alsnog in zal slagen hen te achterhalen. Onder leiding van burgemeester De Bree worden althans ernstige pogingen daartoe in het werk gesteld.”

Diverse adressen
Johannes Breidenbach (Leeuwarden, 9-4-1899) woonde in 1941 met twee oudere zoons (Johannes, 29-6-1920 en Jozef, 26-2-1923) en zijn echtgenote Jeltje Breidenbach-Arjaans (Ferwerderadeel, 1-7-1897) in de Zaandijkse Parkstraat 57. In ieder geval zijn gelijknamige zoon, en waarschijnlijk ook hijzelf, woonde tussen 23 juni en 4 december 1942 op het adres Domineestuin 5.