Santen, van (Marcus/Max)

Gezin Marcus (‘Max’) van Santen (Amsterdam, 29-7-1887 – Sobibor, 16-7-1943)¹ en Eva van Santen-Coster (Amsterdam, 28-1-1893) met Sonja (Zaandam, 13-11-1923) en Anna (‘Anneke’) (Zaandam, 18-9-1929)

Marcus van Santen kwam in mei 1917 naar Zaandam, waar hij ‘winkelbediende’ werd bij Emanuel Coster. Deze was in september 1914 met zijn gezin uit Amsterdam gekomen en dreef een winkel in galanterieën op de Gedempte Gracht. Max woonde bij de familie in. In april 1918 vertrok hij weer uit Zaandam, als ‘handelsreiziger’, maar op 13 juli 1921 trouwde hij met de oudste dochter van de familie Coster, Eva. Het echtpaar woonde aanvankelijk op de Zaandamse Hoogendam 7, waar het eerste kind werd geboren, Sonja.

Eigen zaak

In mei 1924 openden Max en Eva hun eigen zaak in galanterieën aan de Oostzijde 11b, waar ze ook woonden. Het was de oude plek van de goud- en zilversmeden Vet*. Daar werd Anna geboren. In 1931 verhuisde het gezin, eerst naar de Hoogendijk 138, en in december naar de Emmastraat 28, in de Spoorbuurt. Daar bleven zij, met de winkel, tot juni 1937. Toen verhuisden ze naar Amsterdam, Plantage Muidergracht 63 II.

Synagoge

Naar zeggen van Saul Smit plaatste Max van Santen zijn eigen overlijdensadvertentie, om daarmee aandacht te kunnen krijgen. De advertentie stond in het Nieuw Israëlietisch Weekblad van 26-1-1917. Smit: “De verslagenheid in Zaandam was zo groot, dat hij om alle mensen gerust te stellen ze persoonlijk ging bezoeken. Hij had op deze manier de aandacht gekregen waarnaar hij zó had verlangd.” In de periode 1926-1937 had de sjoel geen eigen godsdienstleraar en was Max van Santen vrijwillige voorzanger, gazan. Dochter Anna speelde vaak met Regina Lewkowicz*, Hani Kzernitzki* en Roosje Drilsma*.

Oorlog

In februari 1941 woonde het gezin Van Santen op de verdieping aan de Plantage Muidergracht samen met het gezin van Samuel Bolle. Marcus van Santen werd op 16 juli 1943 in Sobibor vergast. Zijn vrouw, Eva van Santen-Coster, en twee kinderen, Sonja en Anna een week later. Het was de laatste trein die uit Westerbork naar dit vernietigingskamp ging. Eva’s broer Valk Coster was er op 9 juli vermoord.