Schweiger (Rudolphine/Rudi)

Rudolphine (‘Rudi’) Schweiger (Amsterdam, 13-7-1943)¹

De toenmalige baby Rudolphine Schweiger verbleef enige tijd bij Jan en Helena (‘Lena’) Deijle, woonachtig aan de Boschjesstraat 49. Het meisje was ruim een maand oud toen ze in september 1943 in Koog aan de Zaan werd afgeleverd.

Burgerlijke stand

Het echtpaar Deijle deed alsof Rudi een vondeling was en meldde haar aan bij de burgerlijke stand. Het kind zou op 2 september 1943 zijn gevonden ’terzijde van de weg tusschen een pakhuis van de havermoutfabriek “De Grootvorst” en het urinoir bij den molen “de Koperslager”‘, schreef ambtenaar C. Brinkman in het Koogse geboorteregister. Ze werd ‘vermoedelijk geboren dertien Juli negentienhonderd drie en veertig. Het kind had een rond gezicht, donkerblond haar, blauwe ogen en woog ongeveer twee en dertig honderd vijftig gram’. Besloten werd om de baby de naam Dorothea Deijle te geven.

Gevangenis

De gemelde geboortedatum klopte. Maar toen Rudi tien dagen oud was, droegen haar Amsterdamse ouders Leopold Schweiger en Alida Schop haar over aan een illegaal werkster uit Amsterdam. Die liet het meisje onderduiken. Leopold en Alida vonden een schuilplaats in het Friese Oosterzee. Vandaar kwam Rudolphine in Koog aan de Zaan terecht. Onbekend is waarom het echtpaar Deijle Rudi aanmeldde als vondeling in plaats van als hun eigen baby. Lena Deijle: “Teneinde het op te voeden, had ik assistentie van zr. Damme, de directrice van ‘Ons Verpleeghuis’, een verpleeginrichting juist tegenover mijn huis. Hoewel ik zelf geen kinderen heb, meen ik dat de aanwezigheid van dit meisje niet al te zeer moet zijn opgevallen, temeer daar er in mijn huis wel meer kinderen kwamen.”

Verraad

De wisseltruc ging ruim een half jaar lang goed, maar toen verraadde iemand dat er bij de Deijles een joods kind was ondergebracht. Lena Deijle: “Op 7 maart 1944 kwamen er 3 rechercheurs, wier namen ik niet weet. Ik kon hun toen gelukkig papieren tonen, waaruit bleek dat ik dit kind had aangenomen. Ze namen hiermede genoegen en vertrokken. Bij dit bezoek hadden zij al een Jodenkind bij zich. Dit was weggehaald bij de familie Boekenoogen te Zaandijk.” Dat betrof de inderdaad joodse onderduiker Arno Salomons. Lena Deijle: “Ongeveer 1 week hierna kwam de grote overval van het commando-Ritman uit Velsen met 12 agenten. Het kind en ik werden meegenomen en via Velsen kwam ik bij de SD’er Kaper terecht aan het Adama van Scheltemaplantsoen.” Rudi en pleegmoeder Lena kwamen via de gevangenis van IJmuiden terecht bij de Sicherheitsdienst in Amsterdam. Lena vertelde daar er geen idee van te hebben dat ze een joodse baby in huis had en kwam na een dag vrij. Haar eveneens gearresteerde echtgenoot mocht eveneens na een dag weer naar huis. Lena Deijle: “Wij hebben steeds ontkend dat het kind van Joodse afkomst was en dat wij het hadden aangenomen.”

Laatste transport

Rudi werd naar Westerbork gestuurd. Ze belandde er in een groep zogenoemde ‘unbekannte Kinder’, die zonder hun ouders waren opgepakt bij onderduikadressen. Het Zaanse verzet poogde tevergeefs om Rudi vrij te krijgen via de Aussenstelle für judische Auswanderung. De vijftig ‘onbekende’ kinderen vertrokken op 13 september 1944 met het laatste transport uit Westerbork.  Het had concentratiekamp Bergen-Belsen als bestemming. Op één na, een negen maanden oude baby die de reis niet overleefde, maakten alle kinderen de bevrijding mee.²

Vervolg

Lena Deijle: “Het kindje is wonder boven wonder na de bevrijding per vliegtuig in Eindhoven thuisgekomen.” Na de oorlog werd Rudi Schweiger herenigd met haar ondergedoken ouders. Ze groeide op in Amsterdam. Uit dankbaarheid voor haar redding liet Rudi op 5 mei 1970 een boom voor haar pleegouders planten in het Isaëlische Joop Westerweelwoud.