Vries, de (Albert Allard)

Vervolg
“Zodra de stoet was vertrokken, wilde ik er vandoor. Het was zeven uur en er was nog volop tijd de trein te pakken om elders een onderkomen te zoeken. Maar mevrouw wilde daar niets van weten. ‘Als jij vannacht niet hier blijft, geef ik je aan bij de SD’, dreigde ze en zonder haar medewerking had ik geen geld voor de trein. (…) Ondanks de opwinding viel ik in een diepe slaap. Zo diep dat ik niet merkte dat later op de avond de agenten terugkwamen, die zich er in mijn kamertje aan de hand van de distributiekaart van wilden vergewissen of ik werkelijk Joop Reynders was. Leeftijd en haarkleur klopten en ik was niet verdacht. Anders zouden ze mijn deken hebben teruggeslagen en mijn pyjamabroek naar beneden hebben getrokken, om me vervolgens naar een vernietigingskamp te slepen.”

Zaandam
De volgende ochtend kon hij alsnog vertrekken, met hond Joekie. Hij reisde met de trein naar Zaandam, waar hij belandde op het adres van de zwager van de pensionhoudster. “Meneer Riensema had jarenlang voor mijn vader gewerkt en via hem waren we ook in het pension in Den Haag terechtgekomen. Meteen nadat ik gearriveerd was toonde hij mij zijn zolder, waarin zich een deur bevond, die toegang gaf tot het huis van zijn buren. Voor het geval dat.”

Nieuwe inval
Toen hij op een ochtend zijn hond uitliet, werd die besprongen door een chow-chow. In een poging beide dieren te scheiden, liep Albert bijtwonden op in zijn wangen. “In paniek rende ik terug naar mijn onderduikadres, waar ik de trap opvloog en in de badkamer probeerde het bloeden te stelpen. Met grote proppen watten en pleisters lukte dat en ik stond net op het punt weer naar beneden te rennen om Joekie te zoeken, toen er werd aangebeld. Ik hoorde hoe meneer Riensema de deur opende en toen het woord ‘politie’. Ik rende de trap op, naar de zolder, waar de deur was waardoor ik naar het huis van de buren kon komen, maar die deur was op slot. De enige plaats die ik zo snel zag om me te verstoppen was een kolenkist waar ik indook en waarin ik zo goed en zo kwaad als het ging, mezelf bedekte met kolen. Beneden werd met deuren geslagen en toen hoorde ik de voetstappen en de stemmen van mannen die naar de zolder kwamen. Een van de stemmen herkende ik: het was de stem van de agent die me in Den Haag had ondervraagd. Later bleek dat het Cornelis Kaptein was, de grootste jodenjager van het land, die zijn carrière 1750 slachtoffers zou maken.” Kaptein (1915) was het wrede hoofd van het Judenreferat in Den Haag. Hij is na de oorlog gefusilleerd.

Riensema
Albert de Vries: “Op de zolder ging een van de agenten op de kolenkist zitten uitpuffen, terwijl de andere overal rondkeek.” Wonderlijk genoeg zagen ze Alberts schuilplek over het hoofd. De agenten vertrokken na een tijdje weer, met medeneming van de heer Riensema. “Maar ik durfde me nog steeds niet te bewegen. Totdat ik de stem van mevrouw Riensema hoorde die me riep. Ze kwam naar de zolder en ze verzekerde me dat het gevaar was geweken en dat ik tevoorschijn kon komen. Maar ik was letterlijk verstijfd van schrik en kon me niet bewegen. Ik klopte tegen de binnenkant van de kolenkist en ze opende het deksel en hielp me eruit. Met mijn doorbloede pleisters en het kolengruis zag ik er afschuwwekkend uit.” Alvorens zich te wassen belde hij naar Amsterdam, om een contactpersoon zijn familieleden te laten waarschuwen. “Toen binnen een paar uren Kaptein bij mijn ouders en bij mijn broer en zus een inval deed, waren ze allemaal al verdwenen.”

Amsterdam
Albert vertrok met zijn hond naar Amsterdam, naar de dame die hij had gebeld om zijn familie te alarmeren en die hem had aangeboden om een paar dagen bij haar te verblijven. “Toen ik aankwam, vertelde ze me dat ze net gehoord had dat de jonkheer de nacht na de razzia in het pension in Den Haag was overleden aan een hartaanval. Een paar dagen later werd zijn vrouw, die al eens gedreigd had me bij de SD aan te geven, ook opgepakt. De moffen boden aan dat als ze meewerkte, ze haar weer vrij zouden laten. Waarop ze alles prijsgaf wat ze wist: waar mijn ouders zaten, het onderduikadres van mijn broer en dat van mijn zus en ook de naam van haar zwager in Zaandam.”

Riensema

In Zaandam woonden gedurende de oorlogsjaren drie echtparen Riensema; in de Havenstraat, op de Prins Hendrikkade en in de Emmastraat. Dit waren overigens allemaal familieleden van elkaar, oorspronkelijk afkomstig uit Nieuwe Pekela. Onbekend is welk van deze echtparen Albert de Vries huisvestte.

Zwerftocht
De volgende tien maanden zwierf Albert langs een groot aantal adressen in achtereenvolgens Heemstede, Aerdenhout, de Amsterdamse Ferdinand Bolstraat en Frans van Mierisstraat, Aalst, Arnhem, Heelsum, Bennekom, Renkum en Ede. Met zijn ouders, die inmiddels in Velp ondergedoken waren, onderhield hij regelmatig contact. Albert de Vies maakte de bevrijding mee in Waddinxveen. Ook zijn familieleden kwamen heelhuids door de oorlog. Enkele jaren na de bevrijding verhuisde het gezin naar de Verenigde Staten.